بررسی و تحلیل عنصر پیرنگ داستان های پیامبران در قرآن

عنصر داستانی طرح از زمان ارسطو تاکنون مورد توجه صاحب نظران بوده است و طی قرن ها و دوره های مختلف دیدگاههای گوناگونی درباره آن مطرح شده است.تا این که در عصر جدید، به دلیل توجه صاحب نظران عرصه داستان به این عنصر، هم از نظر ساختار و هم از نظر محتوا، و طرح مباحث تازه و دقیقی در این مورد، این عنصرجایگاه واقعی خود را در میان سایر عناصر داستانی باز یافته است. این در حالی است، که قرآن کتاب آسمانی مسلمانان،که قله ادب و بلاغت است، از سبک روایی خاص خود برخوردار است و داستان های آن به دلیل داشتن ظرفیت های والای ادبی –روایی، از زمینه مناسبی برای سنجیده شدن با معیارهای طرح شناسی برخوردارند؛ امّا تاکنون آن چنان که باید، روایت های آن از منظر طرح -شناسی مورد توجه و بررسی جدی قرار نگرفته اند. از این رو در این پژوهش به منظور تحلیل طرح و پیرنگ و ویژگی های آن در داستان های قرآن و کارکرد ساختار آن در بافت قرآن، ابتدا عنصر طرح و تاریخچه و تعاریف و الگوهای ارائه شده برای آن بررسی شده والگوی مناسب برای تحلیل ساختاری انتخاب شده است. سپس جهت بررسی عنصر طرح و ساختار آن در داستان های قرآن، ساختار طرح آیاتی از قرآن که به نقل سرگذشت پیامبران اختصاص یافته اند در دو فصل داستان های بلند و کوتاه، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بدست آمده از این امر حکایت می-کنند که آن دسته از آیاتی که زندگی پیامبران را به شکل داستان روایت کرده اند، از ساختار کلی طرح و اجزاء آن برخوردارند. اما نحوه ظهور طرح در داستان های کوتاه و بلند متفاوت است. در داستان های یک پیامبر در سوره های مختلف نیز طرح هر داستان با چینش و یا گزینش خاص کنش ها باعث ایجاد جذابیت و تازگی هر داستان و متناسب شدن آن داستان با روح حاکم بر سوره شده است. کلید واژه: طرح و پیرنگ- داستان های پیامبران – قرآن.